Trung tướng, TS. Đặng Vũ Sơn, Nguyên Trưởng ban Ban Cơ yếu Chính phủ, cố vấn cấp cao Hiệp hội Blockchain Việt Nam

Phóng viên Tạp chí ATTT: Ông đánh giá thế nào về Chiến lược Blockchain Quốc gia ở góc độ chính sách và tác động thực tế của nó đến sự phát triển của lĩnh vực Blockchain trong thời gian tới?

Blockchain là một trong các công nghệ nền tảng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cho phép lưu trữ dữ liệu phi tập trung, bất biến, minh bạch và an toàn cao. Trong đó, các thuật toán mật mã là thành phần rất quan trọng để đảm bảo các tính năng cốt lõi của một hệ thống Blockchain. Các ứng dụng nổi bật của Blockchain như tiền mã hóa (tiêu biểu là Bitcoin) và tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) đang thu hút sự quan tâm từ nhiều quốc gia. Chiến lược Blockchain Quốc gia là một định hướng quan trọng của Chính phủ trong việc thúc đẩy ứng dụng và phát triển công nghệ Blockchain, qua đó góp phần đẩy nhanh chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số và xã hội số.

Chiến lược đã đề cập toàn diện các yếu tố như hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng hạ tầng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, cũng như ứng dụng và nghiên cứu công nghệ Blockchain, với sự tham gia của các cơ quan Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, hội và hiệp hội, trong đó có Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA). Đặc biệt, mục tiêu đưa Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu khu vực và thế giới trong ứng dụng và phát triển công nghệ chuỗi khối là một điểm nhấn quan trọng, thể hiện quyết tâm và cam kết của Chính phủ trong việc nắm bắt cơ hội và thúc đẩy sự phát triển của công nghệ này.

Chiến lược sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của ngành Blockchain, tập trung vào việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ này trong nhiều lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng. Trong đó, lĩnh vực tài chính sẽ là một trọng tâm, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở nghiên cứu, trường đại học và viện nghiên cứu tham gia vào nghiên cứu, ứng dụng Blockchain. Bên cạnh đó, Chiến lược cũng sẽ nâng cao nhận thức cộng đồng về Blockchain, thu hút nhiều tài năng trẻ tham gia vào Ngành này, góp phần tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Phóng viên Tạp chí ATTT: Trong 5 nhiệm vụ, giải pháp lớn và nhiều hành động mà Chiến lược Blockchain Quốc gia đã đề ra, theo ông, đâu là điểm nổi bật có thể tạo ra sự khác biệt và sức bật cho ngành Blockchain Việt Nam?

Điểm nổi bật nhất, có khả năng tạo ra sự khác biệt và sức bật cho ngành Blockchain Việt Nam chính là việc huy động tiềm lực quốc gia để tập trung phát triển các nền tảng chuỗi khối "Make in Vietnam" và xây dựng cơ chế vận hành, khai thác cũng như tương tác liên thông giữa các loại hình mạng chuỗi khối hoạt động trên hạ tầng chuỗi khối Việt Nam. Điều này đặc biệt quan trọng vì những lý do sau:

- Khẳng định vị thế chủ động: Việt Nam chủ động phát triển các sản phẩm quốc gia dựa trên nền tảng công nghệ lõi và công nghệ nền, tránh lệ thuộc vào công nghệ nước ngoài.

- Nâng cao khả năng cạnh tranh: Các nền tảng "Make in Vietnam" có thể được thiết kế và tối ưu hóa theo nhu cầu thị trường trong nước, đáp ứng các yêu cầu văn hóa và nhu cầu đặc thù của Việt Nam, tạo ra sự khác biệt so với các nền tảng Blockchain nước ngoài.

- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Việc phát triển các nền tảng Blockchain "Make in Vietnam" sẽ khuyến khích đổi mới sáng tạo, thu hút các tài năng trẻ và góp phần xây dựng một hệ sinh thái chuỗi khối năng động, phát triển các ứng dụng Blockchain mới phù hợp với đặc điểm của Việt Nam.

- Tăng cường an toàn thông tin, bảo đảm an ninh quốc gia: Việc phát triển các nền tảng Blockchain "Make in Vietnam” và xây dựng cơ chế tương tác giữa các loại hình mạng chuỗi khối trên hạ tầng trong nước sẽ giúp kiểm soát tốt hơn các hoạt động Blockchain, nâng cao tính bảo mật và an toàn thông tin, giảm thiểu nguy cơ bị tấn công mạng, đặc biệt là an toàn mật mã trong các hệ thống Blockchain.

- Phát triển hệ sinh thái Blockchain Việt Nam: Việc xây dựng các nền tảng chuỗi khối "Make in Vietnam" sẽ thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp Blockchain, thu hút đầu tư và tạo ra nhiều cơ hội việc làm, góp phần xây dựng một hệ sinh thái Blockchain bền vững tại Việt Nam.

Phóng viên Tạp chí ATTT: Một điều đặc biệt là bên cạnh các Bộ, ngành, Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) là tổ chức xã hội nghề nghiệp duy nhất được giao đích danh nhiệm vụ trong Chiến lược Blockchain Quốc gia. Ông có cảm nghĩ và đánh giá như thế nào về nhiệm vụ này của VBA trên cương vị cố vấn cấp cao và là người gắn bó mật thiết với hoạt động của Hiệp hội trong 2 năm qua?

Được đồng hành cùng VBA trong các hoạt động về Blockchain, tôi đánh giá rất cao sự nhiệt huyết, chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn và khả năng kết nối của đội ngũ lãnh đạo, cán bộ quản lý và các chuyên gia tại VBA. Những đóng góp nổi bật của VBA trong hai năm qua bao gồm:

- Tư vấn cho Chính phủ, Quốc hội và các Bộ, ngành trong việc hoàn thiện chính sách và pháp luật liên quan đến công nghệ Blockchain tại Việt Nam, như Luật Công nghiệp công nghệ số và các văn bản pháp lý liên quan. Đồng thời, VBA đã đề xuất các cơ chế chính sách để quản lý tài sản số, tiền mã hóa, tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương,... Đây đều là những vấn đề mới, cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế và điều chỉnh phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

- Làm cầu nối giữa các chuyên gia, tổ chức và doanh nghiệp trong và ngoài nước với các Bộ, ngành và địa phương tại Việt Nam trong lĩnh vực Blockchain.

- Tư vấn, tham gia nghiên cứu và phát triển sản phẩm Blockchain đáp ứng nhu cầu thực tiễn của Việt Nam.

- Phổ cập kiến thức và đào tạo từ cơ bản đến chuyên sâu về công nghệ Blockchain cho nhiều đối tượng.

Trong Chiến lược Blockchain Quốc gia, VBA đã được giao nhiệm vụ phát triển các nền tảng chuối khối Make in Vietnam và xây dựng các cơ chế vận hành, khai thác và tương tác, liên thông giữa các loại hình mạng chuỗi khối hoạt động trên Hạ tầng chuỗi khối Việt Nam. Điều đó thể hiện sự tin tưởng của Chính phủ vào khả năng và vai trò của Hiệp hội. VBA có nhiều lợi thế và tiềm năng để phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy ứng dụng và phát triển Blockchain một cách hiệu quả, góp phần xây dựng hệ sinh thái Blockchain bền vững, đưa Việt Nam lên vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực này.

Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, theo tôi, VBA cần tập trung vào các nội dung sau:

Thứ nhất, tập hợp các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam để phát triển các nền tảng chuỗi khối (Blockchain platform): VBA cần chủ động kết nối với các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, tổ chức hội thảo, hội nghị,... nhằm tạo cơ hội chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác. Hiệp hội có thể hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng các nền tảng chuỗi khối chung, đảm bảo tính tương tác, khả năng mở rộng và kết nối với các nền tảng khác. Đồng thời, VBA cũng có thể tổ chức diễn đàn để các doanh nghiệp học hỏi kinh nghiệm, trao đổi thông tin, cập nhật kiến thức mới về Blockchain, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp thông tin thị trường và kết nối với chuyên gia quốc tế, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thứ hai, phát triển các nền tảng chuỗi khối "Make in Vietnam", xây dựng cơ chế vận hành, khai thác và tương tác liên thông: VBA cần tham gia thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật cho các nền tảng chuỗi khối "Make in Vietnam" để đảm bảo tính tương thích, an toàn thông tin và khả năng kết nối. Hiệp hội cũng cần hỗ trợ doanh nghiệp phát triển các nền tảng này bằng cách cung cấp thông tin thị trường, chia sẻ kiến thức chuyên môn và kết nối với chuyên gia quốc tế. Việc xây dựng cơ chế vận hành hiệu quả cho các nền tảng "Make in Vietnam" cũng cần được chú trọng, đảm bảo tính khả dụng và cơ chế tương tác giữa các mạng chuỗi khối hoạt động trên hạ tầng chuỗi khối Việt Nam, giúp tăng khả năng cạnh tranh.

Phóng viên Tạp chí ATTT: Trong Chiến lược Blockchain Quốc gia vừa mới ban hành, Ban Cơ yếu Chính phủ (CYCP) cũng được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng như chủ trì nghiên cứu, đề xuất các tiêu chuẩn, quy chuẩn về mật mã cho Hạ tầng chuỗi khối Việt Nam. Đặc biệt, Ban CYCP và VBA đã cùng nhau ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác nghiên cứu, đề xuất chính sách quản lý, thúc đẩy ứng dụng và phổ cập công nghệ Blockchain từ tháng 11/2023. Ông suy nghĩ như thế nào về mối liên hệ đặc biệt giữa hai tổ chức này?

Như tôi đã đề cập, mật mã đóng vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo các tính năng cốt lõi của một hệ thống Blockchain như tính bất biến và bảo mật của dữ liệu, cũng như xác thực dữ liệu và người dùng. Nếu các thành phần mật mã trong hệ thống Blockchain Quốc gia (bao gồm mật mã khóa đối xứng và khóa không đối xứng) bị xâm phạm (do các yếu tố như thuật toán và khóa không đủ mạnh, lỗi quản lý khóa bí mật, hoặc lỗ hổng hệ thống) sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến yếu tố an toàn, an ninh thông tin không chỉ trong lĩnh vực kinh tế - xã hội mà còn ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng.

Theo Chiến lược quốc gia, Ban CYCP với vai trò là cơ quan mật mã quốc gia đã được giao một số nhiệm vụ như:

- Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong lĩnh vực cơ yếu, chữ ký số chuyên dùng công vụ.

- Có trách nhiệm giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trong việc nghiên cứu các yếu tố liên quan đến mật mã dân sự trong các sản phẩm ứng dụng công nghệ chuỗi khối, báo cáo Chính phủ phương án quản lý sản phẩm ứng dụng công nghệ Blockchain dùng trong các hoạt động bảo vệ bí mật của Nhà nước.

- Chủ trì nghiên cứu, đề xuất các tiêu chuẩn, quy chuẩn về mật mã cho Hạ tầng chuỗi khối Việt Nam và xây dựng tiêu chuẩn bảo mật an toàn thông tin trong việc triển khai ứng dụng Public Blockchain, Private Blockchain, API Blockchain trên không gian mạng.

Đây là sự cụ thể hóa các nhiệm vụ trọng tâm của Ban CYCP theo quy định của Luật Cơ yếu và các văn bản pháp luật liên quan, bao gồm bảo vệ thông tin bí mật nhà nước bằng mật mã, quản lý và triển khai chữ ký số chuyên dùng công vụ, quản lý mật mã dân sự và giám sát an toàn thông tin các mạng công nghệ thông tin trọng yếu.

Mối liên hệ đặc biệt giữa Ban CYCP và VBA thể hiện một số điểm đáng chú ý sau:

 - Blockchain là công nghệ tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn, an ninh thông tin. Do đó, việc ứng dụng Blockchain trong các lĩnh vực nhạy cảm như quốc phòng, an ninh và cơ yếu đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan mật mã quốc gia và các chuyên gia Blockchain. Để thúc đẩy ứng dụng Blockchain hiệu quả, cần có các chính sách và quy định pháp lý phù hợp, đảm bảo minh bạch, thu hút đầu tư và khuyến khích doanh nghiệp cũng như huy động tiềm lực quốc gia tham gia vào lĩnh vực này một cách an toàn. Sự phối hợp giữa Ban CYCP và VBA sẽ giúp tạo ra những chính sách phù hợp với thực tiễn, đảm bảo an ninh quốc gia và thúc đẩy phát triển hệ sinh thái Blockchain bền vững.

- Ban CYCP là cơ quan mật mã quốc gia, có chức năng dùng kỹ thuật mật mã đảm bảo an toàn thông tin cho các cơ quan trong hệ thống chính trị và quản lý mật mã dân sự. VBA là tổ chức xã hội nghề nghiệp quy tụ các doanh nghiệp và chuyên gia trong lĩnh vực Blockchain, với vai trò kết nối cộng đồng, thúc đẩy ứng dụng Blockchain và nâng cao năng lực cho cộng đồng Blockchain tại Việt Nam.

Sự hợp tác giữa hai tổ chức này sẽ giúp khai thác tối đa lợi thế của mỗi bên, đẩy nhanh các nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn và quy chuẩn phù hợp, đồng thời thúc đẩy ứng dụng Blockchain một cách an toàn và hiệu quả. Hợp tác này sẽ góp phần tạo ra một hệ sinh thái chuỗi khối mạnh mẽ và bền vững tại Việt Nam, với sự tham gia của các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu và chuyên gia cùng chung tay phát triển Blockchain hiệu quả, an toàn.

Phóng viên Tạp chí ATTT: Theo Ông, Ban CYCP và VBA có thể đồng hành ở những khía cạnh, hoạt động cụ thể nào trong mục tiêu chung là thúc đẩy hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược Blockchain Quốc gia?

 Để hiện thực hóa các mục tiêu trong Chiến lược Blockchain Quốc gia, Ban CYCP và VBA có thể đồng hành ở những khía cạnh và hoạt động cụ thể sau:

Thứ nhất, xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý: Bên cạnh chức năng bảo đảm an toàn thông tin bằng kỹ thuật mật mã cho hệ thống chính trị, Ban CYCP còn có trách nhiệm quản lý các hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh và sử dụng mật mã dân sự. Trong khi đó, VBA  có thế mạnh về nghiên cứu và ứng dụng công nghệ Blockchain trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, như ngân hàng, tài chính và phòng chống rửa tiền. Hai tổ chức này có thể phối hợp đề xuất các cơ chế pháp lý lên Chính phủ và Quốc hội nhằm phát triển một khung pháp lý cho công nghệ Blockchain, đặc biệt tập trung vào các quy định về an toàn thông tin sử dụng kỹ thuật mật mã liên quan đến tài sản số, hợp đồng thông minh và tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC).

Khung pháp lý cần được xây dựng sao cho phù hợp với đặc thù của công nghệ Blockchain, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý và thúc đẩy đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Khung pháp lý này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và hỗ trợ các hoạt động ứng dụng Blockchain, bảo đảm tính minh bạch, an toàn và độ tin cậy trong các giao dịch số. Qua đó, khung pháp lý cũng góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế số Việt Nam.

Thứ hai, thúc đẩy ứng dụng công nghệ Blockchain hiệu quả và an toàn: Sự kết hợp giữa Ban CYCP và VBA sẽ giúp thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ Blockchain một cách hiệu quả và an toàn. Ban CYCP có thể hỗ trợ VBA trong việc đánh giá rủi ro về bảo mật và an toàn thông tin khi ứng dụng Blockchain, đồng thời đưa ra các giải pháp bảo đảm an toàn, an ninh thông tin hiệu quả.

Thứ ba, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển: Việc kết hợp giữa Ban CYCP và VBA sẽ giúp nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển công nghệ Blockchain tại Việt Nam. Ban CYCP có thể phối hợp với VBA để nghiên cứu và phát triển các giải pháp Blockchain trong lĩnh vực an ninh quốc gia trên cơ sở các quy định của Luật Cơ yếu trong hoạt động nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ mật mã.

Thứ tư, xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao: Sự phối hợp giữa Ban CYCP và VBA sẽ góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về công nghệ Blockchain, am hiểu về bảo mật và an toàn thông tin, từ đó đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành Blockchain.

Cảm ơn Tiến sĩ, chúc Ông và sự phối hợp giữa Ban CYCP và VBA ngày càng phát triển!